W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na pytanie na jakich zasadach, w jaki sposób przebiega proces zajęcia przez komornika wynagrodzenia z umowy zlecenia oraz jak wygląda ochrona w toku egzekucji komorniczej. Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną i zastosowanie znajdują do niej przepisy Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu Pracy. Wiąże się to z daleko idącymi konsekwencjami, ponieważ wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Co do zasady komornik w toku egzekucji może zająć całość wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej, nie pozostawiając dłużnikowi ani złotówki.
Tak samo jak w przypadku umowy o pracę, wynagrodzenie osoby zatrudnionej na umowę zlecenia może być zajęte przez komornika na podstawie tytułu wykonawczego opatrzonego klauzulą wykonalności. Podstawowa różnica natomiast polega na odmiennym zakresie możliwości dokonania potrącenia z wynagrodzenia pracownika oraz z wynagrodzenia zleceniobiorcy. W przypadku, gdy zleceniodawca otrzyma tytuł wykonawczy na zajęcie wierzytelności przysługujących zleceniobiorcy, gdy pełen zakres wynika z zawiadomienia ma obowiązek dokonać zajęcia całego wynagrodzenia ze zlecenia. W takim przypadku nie jest możliwe samodzielne podjęcie decyzji o zastosowaniu niższego poziomu zajęcia czy też wyznaczenia kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnej płacy przysługującej pracownikom.
Wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej, nie jest chronione w taki sam sposób jak wynagrodzenie z umowy o pracę. W związku z tym, komornik ma prawo do zajęcia całej kwoty stanowiącej wynagrodzenie na podstawie umowy zlecenia. Przy dokonywaniu potrąceń z przychodu zleceniobiorcy nie stosuje się tzw. kwot wolnych w przeciwieństwie do chronionego w tym aspekcie wynagrodzenia z umowy o pracę. Pracodawca w odróżnieniu od zleceniodawcy – przy potrącaniu wynagrodzenia ma obowiązek przestrzegać określonych w Kodeksie pracy granic jak i kwot wolnych od potrąceń. Co zrobić w przypadku zajęcia całego wynagrodzenia z umowy zlecenia? Otóż jeżeli wynagrodzenie to jest tylko jednym z wielu źródeł dochodu – komornik będzie miał prawo zająć całą kwotę bez ograniczeń. Jeśli natomiast takie wynagrodzenie jest jedynym źródłem dochodu i utrzymania – można skutecznie się bronić, a komornik nie ma w takim przypadku prawa to zajęcia całości wynagrodzenia.
Istnieją jednak przepisy, na podstawie których umowa zlecenia jest chroniona na takich samych zasadach jak umowa o pracę – należy w tym wypadku spełnić konkretne warunki, o których piszemy poniżej.
Szczególne okoliczności
Ustawodawca przewidział pewne szczególne okoliczności, w których wynagrodzenie z umowy zlecenia może podlegać takiej samej ochronie jak wynagrodzenie o pracę. Taka sytuacja ma miejsce, gdy uzyskiwane wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia stanowi jedyne źródło utrzymania. Ponadto musi to być to świadczenie powtarzające się, co oznacza, że w przypadku umowy zawartej na jednorazowe dokonanie określonej czynności nie będzie możliwe skorzystanie z ograniczenia potrącenia.
| Art. 833.
§ 1. Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy. § 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do uposażeń posłów i senatorów, należności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich domowników z tytułu pracy w spółdzielni, wynagrodzeń członków spółdzielni pracy oraz wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania. |
Które świadczenia mają charakter powtarzający się?
Zgodnie z poglądami doktryny – “Pojęciu świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, należy nadawać szerokie znaczenie. Zaliczenie danego świadczenia do wymienionej grupy świadczeń zależy wyłącznie od ustalenia, czy świadczenie to ma charakter periodyczny (powtarzający się) oraz czy spełnia cel wyżej wskazany. Świadczeniami powtarzającymi się są świadczenia wypłacane dłużnikowi okresowo w powtarzających się odstępach czasu. Bez znaczenia jest częstotliwość wypłat (mogą to być okresy miesięczne, kwartalne, roczne). Aby dane świadczenie mogło służyć zapewnieniu utrzymania, musi być świadczeniem przynoszącym dłużnikowi określoną korzyść majątkową, pozwalającą na nabywanie dóbr i korzystanie z usług. Może to być świadczenie wypłacane w formie pieniężnej lub udzielone w rzeczach co do gatunku.” (Komentarz do art.833 k.p.c prof. dr hab. Andrzej Marciniak, prof. dr hab. Kazimierz Piasecki)
Skarga na czynności komornika
Przepisy regulujące instytucję skargi na czynności komornika zostały unormowane w art. 767 i nast. Kodeksu postępowania cywilnego. Legitymowanym do wniesienia skargi jest każda osoba, której prawa zostały naruszone bądź zagrożone przez działania, ale także zaniechania dokonania określonych czynności.
Skarga musi spełniać wszystkie warunki formalne pisma procesowego, czyli oznaczenie sądu, do którego składamy skargę, oznaczenie stron postępowania, rodzaju pisma, wskazanie sygnatury akt komorniczych, określenie zaskarżanej czynność lub zaniechania dokonania czynności, podanie o co wnioskujemy, uzasadnienie oraz podpis.
Na wniesienie skargi mamy 7 dni od dnia:
- dokonania danej czynności przez komornika, jeśli strona powzięła informację o takiej czynności,
- zawiadomienia osoby, której prawa zostały naruszone w związku z czynnością lub zaniechaniem komornika,
- uzyskania informacji o danej czynności lub zaniechaniu,
- w przypadku zaniechania dokonania czynności przez komornika – termin liczymy od dnia, w którym dana czynność powinna zostać dokonana.
Co warte podkreślenia, bezczynność nie jest równoznaczna z zaniechaniem i w związku z tym, nie przysługuje skarga na bezczynność komornika.
Obecnie skargę na czynności komornika składa się bezpośrednio do komornika, który dokonał lub zaniechał czynności, a nie do sądu tak jak wcześniej. W art. 767 § 5 KPC nałożono na komornika obowiązek sporządzenia w terminie 3 dni pisemnego uzasadnienia zaskarżonej czynności (lub jej braku) i przekazania wraz z aktami sprawy do sądu. Skarga podlega opłacie w wysokości 100 zł.
Podsumowanie
Co do zasady, wynagrodzenie z umowy zlecenia nie jest chronione w tak daleko idący sposób jak wynagrodzenie z umowy o pracę. Zajęcie przez komornika całego wynagrodzenia nie musi być ostateczne. Możemy skutecznie ograniczyć wysokość zajęcia poprzez wykazanie, iż owe wynagrodzenie stanowi jedyne źródło dochodu oraz ma charakter powtarzający się. Środkiem ochrony przed naruszeniem naszych praw przez komornika jest wniesienie skargi w ciągu 7 dni od powzięcia informacji o dokonaniu czynności lub zaniechaniu.
